16. eucticon ad dominum Caesarem

Caesar honorati clarissima gloria mundi,

      Quem caelum et terrae, quem uenerantur aquae:

Quae damus exculti non multum carmina plectri,

      Accipe de nostra munera parua manu,

5

Quamuis Aetnaeo nullae mihi pumice rasae

      Corycium chartae non oluere crocum.

Qualiscunque tamen nostri sit charta libelli,

      Hic laudes, Caesar, hic tua facta leges.

Non tamen exiguum munus contemne: daturus

10

      His maiora tibi (si licuisset) eram.

Non tantum oceanum propellit gurgite Rhenus

      Corniger aut Scythicas concutit Ister aquas:

In mare prorumpunt riui. quom uictima defit,

      Accipiunt sacri thura Sabaea foci.

15

Sic Pylii longos uiuas tibi Nestoris annos,

      Sic et Cumaeos Iliacosque dies;

Sic inter diuos habitus Leopoldus et idem

      Marchio et Austriacae gloria prima domus,

Quemue colis tanta, Caesar, pietate, per auras

20

      Sic te Christophorus lucida in astra ferat;

Sic Tuus imperio succedens filius olim

      Vitam composita pace quietus agat.

 

17. tetrastichon ad dominum Caesarem ut carmen audiat

Caesar, ut auscultes unam te poscimus horam

      Et nati laudes et tua facta simul:

Nec tamen argentum de te nec quaerimus aurum:

      Caesaris est nobis gratia sola satis.

 

18. aquila diui Maximiliani regis Romanorum

Vt me non terrent Phlegraei tela furoris

      Et uocor aegiochi sancta ministra Iouis,

Sic te nulla mouent Getici saeua agmina Martis,

      Rex ingens, regum Maximiane decus,

5

Quoi modo Sigei paret diadema Quirini:

      Sic patre et Hernesto sis mihi maior auo.

 

19. distichon de Deo et Caesare

Astra deo nil maius habent, nil Caesare terra:

      Si terram Caesar: sic regit astra deus.

 

20. protrepticon ad suum libellum

Si non uis calamos seueriores,

Si non uis domini pati asteriscos

Et tantum properas foras abire,

Non uis esse diutius libelle;

5

Nam te grammatici scientiores

Explodent subito ex suis cathedris.

Tunc raptus miser in graues coquinas

Ad scombros uenies salariorum.

Cum de te facient nouos cucullos,

10

Ridebunt scioli, mihi papyros

Et frustra nimium perire noctes,

Patronum nisi habebis Hermolaon

Scitum (Iuppiter) et bonum poetam,

Doctum praeterea meum Sabellum

15

Et Laetum citharae politioris,

Quem nunc Pannonii audiunt canentem,

Quin et Callimachum lyrae magistrum,

Quem nunc laudibus efferunt Poloni

Et nostrum Merulam grauem sophistam.

20

Hos si nactus eris tibi patronos,

Tum ridere ciconias licebit

Et ianuam et pueros salariorum

Et nasum senis Vrii trilibrem.

 

21. encomiasticon ad Fridericum Caesarem Imperatorem
et Maximilianum Regem Principes Inuictissimos

Asteridos carmen pleno iam lusimus haustu,

Quo Turcarum acies et tristia bella canebam

Vexatamque Rhodon partumque ex hoste trophaeum.

Nunc mihi fert animus laudes efferre per orbem

5

Caesaris et factum, quo iam se gloria caelo

Tollit et immensum spargit per saecula nomen

Austriacae gentis tam longo stemmate auorum

Nobilis et magno praesentis numine Diui.

Sed mihi pertenues sunt hoc in carmine uires

10

Nec sufferre queo magnarum pondera rerum:

Ergo Castalides, praesentia numina uatum,

Ferte pedem mecum facilesque in uota uenite,

Si uestrum ingenti quondam perculsus amore

Sacra fero citharamque mouens plectrumque canorum

15

Sedulus ingredior Musarum templa sacerdos.

Tu quoque Cirrhaei, Caesar, mihi numinis instar

Quaeso faue coeptis: tibi si mea plectra mouentur,

Si tua Daphneis cinxit mea tempora ramis

Et me Palladio quondam manus induit auro,

20

Qua flectit Naucellus aquas nec gurgite recto

Austriaci placidus labens prope tecta Naonis

Currit in Adriacos amisso nomine fluctus.

Et Tu Sigei custos et nominis auctor,

Maximiane, decus bellorum et gloria Martis,

25

Haec quoi nostra sonant diuinos carmina honores,

Ingredere ad citharam et uotis assuesce uocari.

Aspicias uatem iam nunc tua facta canentem,

Non quo terribilem prosternis Teutona uultu

Gallorumque duces et duros caede Sicambros

30

Aut Morinos Celtasque truces Batauosque furentis,

Sed quo pacatum moderaris Apolline Martem,

Quom tibi Cecropias resonat facundia uoces

Et loquitur tecum positis Tritonia monstris.

Caesar ut in senium se iam uergentibus annis

35

Ire uidet minuique in fesso corpore uires

Ad bellum et duri iuuenilia munera Martis,

Etsi non animi uirtus ita pigruit aeuo,

Vt non spectatis quidnam descendat ab astris

Huc sciat et quantum terris promittat Olympus:

40

In longum coepit magnas extendere curas

Sollicitus, regnis obita post morte futurum

Quem statuat regem, quisnam succedat habenis

Imperii currusque regat pacemque per urbes

Componat sceptrumque uigens aetate Quiritum

45

Induat ac fidei totum uexilla per orbem

Proferat et saeui concludat limina Iani.

Ceu quondam Libyes pastor confectus ab aeuo

Extremis alium quaerit fugientibus annis,

Quoi tuto committat oues, ne tristibus olim

50

Praeda lupis fiant: sic diuus Caesar ob aeuum

Iam grauis et custos hominum tutorque fidelis

Sectae nostratis Christique uicarius alter

Atque secundus apex uoluens in pectore curas

Quaerebat secum, quoi tuto traderet olim

55

Romanas aquilas et regni frena secundi,

Ne rapiant hostes, superis ubi cesserit oris,

Seruitioque premant gentis uexilla fidelis.

..........

175

Et citharae carus nostrae Fuxmaggus et idem

Nunc in Caesarea consultor nobilis aula,

Cui plus indulsit rerum natura creatrix:

Bis senos manibus (grande et mirabile dictu)

Et totidem pedibus digitos produxit alumno.

180

..........

197

Tum senior Caesar placido sic pectore fatur

Concilii expositis longo prius ordine causis:

"Nunc legite ex uobis unum, qui frena secundi

200

Succipiat regni et currum moderetur habenis,

Quas ego cedo libens. Nam me iam serior aetas

Admonet et labens fidei res publica nostrae,

Vt mihi succedat, qui fortia munera Martis

Tractet et immensum pacem diffundat in orbem

205

Plus aetate uigens. Quoi, dum per fata licebit,

Addam me socium auxiliis: nam grandior aetas

Consilio prodesse potest, si uiribus uti

Non liceat. Pylius sic post duo saecula Nestor

Profuit, iratus quum non pugnaret Achilles,

210

Victores caderent Danai." Sic fatus Olympi

Alloquitur regem, quoi parent sidera mundi

Caeruleique maris tractus terraeque iacentes:

"Da pater omnipotens (si non indebita posco),

Qui regat imperium mecum, dum uita manebit,

215

Et post fata meas in totum sumat habenas

Regnorum et saeuos pugnis exerceat hostes

Tuteturque fidem, cuius studiosus in oras

Victor Idumaeas Romani insignia sceptri

Proferat ac gentes bello contundat et omnem

220

Perfidiam reprimat Solymorumque asserat urbem,

Quae mea cura fuit. scis tu, pater optime rerum

Et sine fine Deus, quondam uoluisse fideles

Nostratis fidei, me auctore et principe, reges

Concilio in magno contra capere arma furores

225

Turcarum et saeuas bello conpescere gentes;

Verum aliter uisum fatis. da sancte Deorum

Quod petimus dexterque animis illabere nostris."

Vix ea fatus erat, quum caelo flamma corusco

Arsit et in coetum uisa est descendere longis

230

Tractibus et circum rutilos depascere crines,

Maximiane, tuos, capiti et signare coronam.

Agnouere dei numen regemque salutant

Et patri ob tantos cuncti gratantur honores

Imprimisque deo soluunt er ordine grates.

235

Tum uarios edunt ludos et fronde coronant

Aedes quisque suas mensisque epulantur opimis,

Perque uias saltant et laeti carmina dicunt.

..........

464

Hoc tu consilio, factis clarissime Caesar,

465

Cessisti nato Sigei regna Quirini.

Pro quo nunc capis arma senex et Martia signa

Tollis in aduersos Belgas stragemque minaris

Excidiumque urbis; caput obiectare periclis

Stat tibi et infestis subito concurrere telis,

470

Ni reddant natum Brugae portasque recludant

Satque tibi faciant. Ergo te principe magni

Auctores coeunt et clari Martis alumni

Coniurant urbes Brugarum excidere ferro,

Sternere caede uiros, captiuas ducere matres,

475

Vastare igni agros, igni populare penates,

Praedarique domos penitusque extinguere gentem.

Aulide sic quondam tumidis iurauit Atridis

Graecia tota, genus bello delere uetustum

Dardaniasque arces et clarae moenia Troiae.

480

Iam quicunque colit pallentia frigora Rheni

Germanasque urbes et fortis Teutonas arces

Ibat in arma furens bello camposque per omnes

Brugarum excurrens praedas rapiebat, et omnis

Igne domos ferroque urbes tristique ruina

485

Vastabat Germanus eques propiusque ruebat.

Hac clade impulsi Brugae tibi reddere natum

Constituunt, ueniamque orare ac supplice uoto

Caesaris ante pedes proiecti exposcere pacem.

Ergo humiles adeunt regem portisque reclusis

490

Illum assertorem patriae dominumque salutant

Et seruatorem, referentes ordine cuncta

In laudem aeternumque decus, quae gesserat olim

..........

526

...Per facta haec fortia Brugae

Suppliciter ueniam poscunt regemque precantur:

Per patris imperium, per spes surgentis alumni,

Per caput utriusque et inexorabile fatum,

530

Per decus ipsius, per facta futura sub armis

Et famam et laudes uenturumque in saecula nomen,

Per soceri manes, per carae coniugis umbras,

Per cineres matris, per sidera conscia fati

Orant, ut parcat fassis dominamque potentem

535

Fortunam agnoscat: sese, qui cetera uincit,

Nunc etiam uincat, cum nec uictoria maior

Esse queat, nec plus laudis paritura per aeuum.

Addunt, magnanimo regi praestantius esse

Incolumes seruare suos, quam caedere ferro,

540

Quos iam paeniteat sceleris; pro sanguine posse

Tantas esse preces satis et miserabile fatum.

Sic illi sparsi laceratos puluere crines

Nudatique pedes et uincti guttura fune

Orabant ueniam ac demisso pectora uultu

545

Plangebant manibus, uitam pro morte petentes.

Tum rex excepit: "Sileam, quam plurima possem

In uos ferre, uiri. Lacrimas non deprecor istas,

Nec gemitus sperno nec tam pia uerba precantum.

Fortunae inuidiam agnosco. ne flete. libenter

550

Hanc ueniam uobis damus et miserescimus ultra,

Quam deceat, si uestra uelim, non uerba, sed ipsa

Facta sequi aut meritas ex uobis sumere poenas.

Sed uos excusant fletus, si fraude doletis

Semota et uere facti uos paenitet isti.

555

Quod si per fraudes et me per falsa mouetis

Gaudia, post magni uenientia Caesaris arma

Vltorem sperate Deum; mihi cedere regnis

Et uita, quando uolet haec fortuna, placebit".

Sic breuiter fatus manibus leuat ipse iacentes.

560

Continuo laetis implent clamoribus auras

Incenduntque aras uotis et thure Sabaeo

Suppliciterque Deis operantur; et urbe reclusa,

Quo uelit, ire sinunt regem, comitesque sequuntur

Electi turmas et patris signa petentem.

565

Quem cum uidisti, bello clarissime Caesar,

Incolumem, lacrimis maduerunt lumina obortis

Et tibi sollicitum tentarunt gaudia pectus:

Quanta olim mouere senem, quum uenit Vlixes

Quattuor expletis per bella, per aequora lustris.

570

Tu natum incolumem manibus conplexus utrisque

Oscula anhela dabas: longaeuus qualiter Aeson,

Raptor ut ad patriam Phrixei uelleris urbem

Venit et Ionium pulsauit remige pontum,

Oscula mille dabat post tanta pericula nato

575

Victori et superis soluebat uota secundis:

Sic tu Romani, Caesar, iam nominis auctor

Imperiique decus reddebas debita magno

Sacra Deo supplex pro nato sospite ad aras.

..........

618

Sed mea fessa lyra est, possum nec plectra mouere

Et tua maiores auertunt pectora curae,

620

Quas propter longis superasti tractibus Alpis

Italiam uisens, cuius te, Maxime, adorat

Gens Venetum et praesens magnos largitur honores.

Tu mihi testis ades domina legatus ab urbe,

Antoni Bolde, clarissima gloria gentis

625

Et spes et Veneti non ultima fama senatus.

Verum tempus erit, quum me tua bella sonantem

Germanasque acies laetus mirabitur orbis,

Quo se cunque dabunt maiores tempore uires

Et sperata meos hilarabunt otia uultus,

630

Quae solus prastare potes: qui sponte dedisti

Phoebeas circum crines mihi serpere lauros.

Quare uiue diu, totos et Nestoris annos

Transcendas, uenerande senex, (si iusta precamur)

Tithonique dies, quamuis te regia coeli

635

Optet et inuideat terris tua numina, Caesar!

Tu quoque, belligerum quoi nuper tradidit ensem

Caesar et Ausoniae concessit iura coronae,

Viue diu felix et tantis suffice regnis,

Vt te fama uetus longos diffundat in annos

640

Et pater in diuos tandemque et in astra receptus

Gaudeat imperii titulis succedere magnis

Et Pallenaeos factis aequare triumphos.

 

22. elegidion ad Ioannem Fuxmaggum d. Caesaris secretarium

Et tu Castalidum cultor studiose sororum,

      Phosmogone, haec quondam carmina nostra leges.

Tum dices: "nostro sunt, Caesar, tempore uates,

      Ad citharam numeris qui tua facta ferant,

5

Otia si dederis totiens sperata Camenis,

      Vt tibi securi plectra mouere queant:

Qualis erat quondam uafri laudator Vlixi,

      Tunc quom Smyrnaeas scriberet Iliadas,

Qualis et Andinus uates, quom ferret in oras

10

      Aeneam Latias Iliacosque deos,

Aut quom marmoreis caneret Lucanus in hortis

      Ciuili gesta bella nefanda manu,

Aut quom laudaret lepidum Verona Catullum,

      Delia bella suum, Cynthia bella suum.

15

Carmina proueniunt numeris deducta serenis:

      Esuriens certe non bene cantat olor.

Nec magno constant uates: uilissima rerum

      Pars, cupide uobis pluris emuntur opes;

Quae pereunt usu, cum longos carmina honores

20

      Et laudes semper in noua saecla ferant".

Haec pro me dices sacras ad Caesaris aures,

      Phosmogone, Austriaci gloria magna soli:

Sic male dispereant, opto, qui crimine falso

      Sedibus e tantis te pepulere tuis,

25

Inuidia omnipotens et non medicabile uulnus

      Sic nunquam laudes aut tua facta premat,

Sic bene possideas diuini Caesaris aures

      Et tibi post mortem fama superstes eat.

 

23. apologeticon ad Bernhardum d. Caesaris scribam

Do quod carmina serius, putato

Id causae mihi, Pergeri, fuisse,

Quod non est pretium meis Camenis,

Cum sint Caesareis coquis honores

5

Et tibicinibus satis potentes.

An, te oro, esuriet sacer poeta,

Qui de carminibus potest sonoris

Annos addere Caesari Sibyllae

Parcarumque colos diu morari

10

Et facta inclita mittere ad nepotes?

Sed mi, dum uigilo, perit papyrus

Et magni emptum oleum uorat lucerna;

Tum uestes nimio teruntur usu,

Insomnes mihi pruriunt ocelli,

15

Dum noctes aliis meas repono.

Verum haec nemo hominum mihi resarcit;

Sic grati pereunt dies et anni,

Occultis pedibus uenit senectus,

Dum Phoebum sequor et nouem sorores

20

Et plectris ferio lyram sonoris.

Impune, o mala caecitas! canentem

Versus sollicitat furens egestas

Et gratis tamen audiunt poetam.

 

24. eucharisticon ad diuum Fridericum Caesarem
Imperatorem Romanum

Victor ad Eleos quondam sibi debita campos

      Post uarios cursus praemia tollit equus,

Ductor agit laetos superato ex hoste triumphos,

      Agricola emeritos fronde coronat agros;

5

Et nautae saluis imponunt serta carinis,

      Rusticus et fesso soluit aratra iugo:

Sic et Phoebeas, studiorum praemia, lauros

      Accipit et titulos miles, Apollo, tuus,

Sic Caesar quondam lustris non quinque peractis

10

      Imposuit capiti laurea serta meo.

Ecce iterum serpunt circum mea tempora lauri

      Post totidem annorum lustra peracta mihi.

Ergo bis laurum quondam meruisse uidebor,

      Caesaris hoc donum est, haec mea nobilitas,

15

Hae mihi diuitiae, sunt haec mea regna, per aeuum

      Aeternum uiuam: nil mihi maius erat.

Quare uiue, precor, longissima saecula, Caesar,

      Atque tuos uincat nulla Sibylla dies.

Et quia non possum meritas tibi reddere grates,

20

      Olim digna ferent praemia Castalides.

Nam quom Pierius furor incidet, omnia texens

      Caesaris in laudem nobile fabor opus,

Nomen ubi aeternos uiuet mihi Caesaris annos

      Auferet et laudes nulla futura dies.

25

Addere Musa potest spatiis fatalibus aeuum

      Et uitae in longos prodere fila dies.

Dilige Castalias, Caesar, si diligis annos

      Et cupis a tota posteritate legi.

 

25. syncriticon de d. Maximiliano rege Romanorum

Haec quantum excedit uolucrum regina, Tonantis

      Armigera Idaei, nobilis inter aues:

Tantum alios superat reges bellator et armis

      Clarus et Austriacis Maximianus auis;

5

Quem nunc Sigei decorat diadema Quirini,

      Post etiam, diuo Caesare, Caesar erit.

 

26. hendecasillabi ad Marquardum equitem auratum
et d. Maximiliani regis Romanorum secretarium

Marquarde, Aonidum decus sororum

Ac laus militiae politioris;

Quoi fas belligerum uidere regem,

Qui sceptrum sibi nactus est Quiritum:

5

Carmen Cimbriaci rudis poetae,

In quo Caesaris est tui perennis

Laus et gloria Maximilliani,

Diuinas domini feras ad aures

Et uiuas memor usque et usque nostri;

10

Quod si consequar, hoc uidebor omnes

Tam tum sat bene collocasse noctes.

 

27. Cimbriacus poeta

Christophore, aeterni quod uix capit alta Tonantis,

      Qui super hos humeros nobile pondus habes:

Ecce decus mundi et stellantis gloria coeli

      Dedicat Austriacus hoc tibi Caesar opus.

 

28. carmen in maledicum

Quidam sordidior meis cloacis

Et nunc pauperior meis Camenis,

Cuius nemo patrem potest docere,

Matrem nouit adulter omnis, illud

5

Tritamen populi salacioris

Et commune lupanar, ore uersus

Ah demeus! rabido meos lacessit

Nec credit sibi gratias referri,

Quales de genero tulit Lycambes,

10

Quales rettulit Hipponax acerbus.

Verum nos etiam procaciores,

Si perget maledicere, experibit!

 

29. ad d. Bernardum Perger

Aduocat Augustus quotiens, Bernarde, senatum,

      Ornatur uariis sedula turba modis.

Induit hic tenuem, texit quem Cous, amictum,

      Huic placet e Tyrio murice tincta chlamys;

5

Atque aliquis multo Crispinum prouocat auro

      Coccineaeque trahit syrmata longa togae.

Occulit hic longos auro mitraque capillos,

      Ast alius flauam detegit arte comam.

Sic quantum nitidis praecedit quisque lacernis,

10

      Consilio credit sic quoque posse suo:

Fallimur heu miseri quotiens. sic uana uoluptas!

      O quantum differt uestibus ingenium!